Co wchodzi w skład ubezpieczenia społecznego, czyli ile płacimy składek?

Składki. Wszyscy je płacimy. Co miesiąc od naszej pensji odejmowane są kwoty na ich pokrycie. Ale czy tak naprawdę wiemy na co idą nasze pieniądze? Jak oszczędzić na emeryturę abyśmy nie musieli się martwić o przyszłość? W naszym artykule postaramy się przybliżyć zawiłości polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

1. Składki na ubezpieczenie społeczne – co to takiego?

Są to przymusowe i celowe świadczenia pieniężne. Do ich płacenia zobligowane są osoby fizyczne. Stanowią podstawowe źródło przychodu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego finansowane są wypłaty świadczeń. W skład ubezpieczeń społecznych wchodzą:

ubezpieczenia emerytalne,

ubezpieczenia rentowe,

ubezpieczenia chorobowe ( w jego skład wchodzi również ubezpieczenie z tytułu macierzyństwa),

ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

2. Kim jest ubezpieczony?

To osoba fizyczna, która podlega chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych. To z jego uposażenia odciągane są środki na pokrycie składek. Ubezpieczenie społeczne może być obowiązkowe bądź dobrowolne. Przymus uiszczenia opłaty zależy od sposobu wykonywania działalności zawodowej. Obowiązkowe świadczenie dotyczy osób, które są pracownikami najemnymi lub są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. W takim wypadku pracownika do ubezpieczenia zgłasza pracodawca.

Osoby posiadające własna firmę, rolnicy i duchowieństwo sami składają wniosek o przyznanie im świadczenia i pilnują opłat na własną rękę. W przypadku osób, które nie zaliczają się do żadnej z wymienionych wyżej grup opłacanie składki nie jest obowiązkowe. Jednak mają oni możliwość przelewania części swoich środków do ZUS, w ramach zabezpieczenia emerytalnego, ale w ich wypadku nie jest to obligatoryjne.

Podstawą prawną, regulującą sposób wypłacania i wielkość świadczeń, jest ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku.

3. Kto wydaje świadczenia?

Podstawowym wykonawcą przepisów zawartych w ustawie o ubezpieczeniach społecznych jest
w Polsce Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Instytucja ta zajmuje się m.in.: gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne oraz dystrybucją świadczeń w wysokości i na zasadach określonych w przepisach.

ZUS jest również jedynym dysponentem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. To państwowy fundusz celowy. Został powołany z mocy prawa do realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych. To właśnie z niego rozdysponowywane są środki na wypłaty rent i emerytur.

4. Jaka jest wysokość składki na ubezpieczenia?

Wyrażona jest w formie stopy procentowej. Jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych w przypadku ubezpieczeń chorobowych, emerytalnych i rentowych. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Zasada zróżnicowania stopy procentowej składek na ubezpieczenie, w zależności od stopnia zagrożenia zawodowego, została zapisana w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz w rozporządzeniu w sprawie zróżnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Składki wynoszą następująco:

Ubezpieczenie emerytalne – składka wynosi 19,52% podstawy wymiaru, płacona jest przez płatnika i ubezpieczonego w równych częściach wynoszących 9,76% tej podstawy;
Ubezpieczenie rentowe – składkę w wysokości 8% podstawy wymiaru płacą płatnik i ubezpieczony w następujących częściach: płatnik 6,5%, ubezpieczony 1,5%;

Ubezpieczenie chorobowe i z tytułu macierzyństwa – wynosi 2,45% podstawy wymiaru, pokrywa je w całości ubezpieczony;

Ubezpieczenie zdrowotne – to 9% podstawy wymiaru wynagrodzenia, płaci je w całości ubezpieczony;

Ubezpieczenie wypadkowe – jego wysokość waha się od 0,6% do 3,60% podstawy wymiaru, uiszcza je, za pracownika, pracodawca;

Składka na Fundusz Pracy – wynosi 2,45% podstawy wymiaru, pokrywa ją w całości pracodawca.

Podstawę wymiaru składek osób zatrudnionych stanowi wynagrodzenie, definiowane w sposób określony w przepisach dotyczących podatku dochodowego.

5. Jak oszczędzić na emeryturę?

Ubezpieczenie emerytalne stanowi zabezpieczenie dochodu po zakończeniu kariery zawodowej. Przysługuje każdemu, kto osiągnął wiek emerytalny i spełnił warunki określone w ustawie. Pieniądze na pokrycie zobowiązania są gromadzone z comiesięcznych składek od wynagrodzenia przekazywanych przez osoby zatrudnione.

Od 1 stycznia 1999r przyszli emeryci mają prawo wyboru sposobu oszczędzania na najdłuższe wakacje życia. Pierwszy z nich polega na przelaniu całej składki do ZUS-u. Tam kwota ta zostanie podzielona następująco: 12,22% podstawy wymiaru wpłynie na konto, a 7,3% na subkonto założone każdemu pracownikowi w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Kolejnym sposobem jest podział środków pomiędzy ZUS i Otwarty Fundusz Emerytalny. Wtedy do ZUS-u trafia 16,60% podstawy wymiaru, a pozostałe 2,92% zasili założone przez płatnika konto w OFE.

Składki wpłacane do ZUS-u podlegają corocznej waloryzacji. Proces ten polega na pomnożeniu środków przez specjalnie w tym celu ustalony wskaźnik zwany wskaźnikiem waloryzacji. Waloryzacja środków zewidencjonowanych na koncie w ZUS zależy od inflacji i wzrostu płac w gospodarce. Środki złożone na subkoncie podlegają waloryzacji wskaźnikiem równym średniorocznej dynamice wartości PKB za okres ostatnich pięciu lat.

Środki przekazywane przez płatników do Otwartego Funduszu Emerytalnego pomnażane są poprzez inwestowanie ich na rynkach finansowych. Jest to proces ryzykowny, ale dzięki niemu przyszła emerytura może zostać podwyższona. Dlatego warto się zastanowić się nad skorzystaniem z tej opcji i skonsultowanie się z pracownikiem OFE. Poprzez inwestycję można zapewnić sobie większy dochód i lepsze życie na emeryturze.